De Vlaamse landbouw heeft, vooral in relatief vlakke gebieden, een uitgebreid netwerk aan grachten en beken om de percelen te draineren in natte periodes. Deze drainage verdroogt het landschap en zorgt voor bijkomende opbrengstverliezen bij droogte. Gezien de acute droogteproblematiek is het belangrijk dat het landbouwkundig waterbeheer verduurzaamt waarbij de impact van landbouw op het watersysteem wordt ingeperkt. Door regelbare landbouwstuwen te installeren in grachten kunnen landbouwers zelf de lokale waterhuishouding beheren. Landbouwstuwen houden het water in het fijnmazige grachtenstelsel langer op, wat zorgt voor een langere infiltratietijd. Hierdoor verhoogt het bodemvochtgehalte en ook de grondwaterstanden in de omliggende percelen. Op lange termijn wordt er aan drukopbouw gedaan en worden grondwaterreserves minder snel uitgeput.
Vanuit de Bodemkundige Dienst van België wordt er onderzoek gedaan naar de geschiktheid van landbouwstuwen en naar hun impact op het omliggende landschap en de gewasopbrengst. Een gedetailleerde terrein- en bodemstudie, op basis van het Digitaal Hoogtemodel en de Belgische Bodemkaart, bepaalt de geschiktheid van landbouwstuwen op perceelsniveau. Aanvullend worden, met behulp van tijdsreeksanalyse, grondwaterstanden gesimuleerd voor een ongestuwd en gestuwd scenario. Vanuit een bodemwaterbalans-model worden vervolgens voor een ongestuwd en gestuwd scenario gewasopbrengsten berekend. Dit laat toe om advies te geven op basis van kwalitatieve en kwantitatieve criteria om zo landbouwstuwen optimaal in te zetten om de effecten van droogte te bestrijden.
Voor landbouwstuwen in het domein van De Liereman te Oud-Turnhout werd, voor het desbetreffende VLM project, een meerwaarde tot 7% in de gewasopbrengst geschat. Voor Bocholt Stuwt, een project gefinancierd door het Droogte Innovatie Fonds van provincie Limburg, worden aan de hand van de bovenvermelde analyse er 20 landbouwstuwen geïnstalleerd op strategische locaties. Deze worden gemonitord aan de hand van grondwatermetingen in de omgeving van de stuw en metingen van waterstanden in grachten. Aan de Prinsenloop in Noord-Limburg werd via een RTK-GPS het grachtenstelsel nauwkeurig in kaart gebracht. Een uitvoerige analyse op basis van deze resultaten identificeerde potentieel droge en natte gebieden.
Er zullen nieuwe stuwen worden geplaatst om het bestaande netwerk van stuwen dat dateert van begin jaren 2000 te optimaliseren aan de huidige omstandigheden. Bovenvermelde onderzoeken streven naar lokaal waterbeheer doormiddel van stuwen te plaatsen op de meest geschikte locatie, om de meeste impact te hebben. Deze landbouwstuwen hebben een groot potentieel om water op te houden in het fijnmazig grachtenstelsel en droogte-effecten te mitigeren.
Links¶
LA-traject STUWVIEWER HBC.2021.1056